शून्य

(खूप दिवसांनी नवीन कथा अप्रकाशित कथा पोस्ट करते आहे. नवीन पोस्ट्सची माहिती तुम्हाला ताबडतोब मिळण्याकरिता कृपया ब्लॉग फॉलो करावा ही विनंती. तसेच, कथेबद्दल जे काही वाटेल तसा अभिप्रायदेखील अवश्य द्यावा!!! आपली एकेक कमेंट लेखिकेचा हुरूप वाढवते!!!) 

“आजची रात्र फार मुश्किल आहे..निघणार नाही.” तिच्या पाठीमागून आवाज आला. तिनं कपामधली कॉफी विनाकारण ढवळली. एकतर ती मशिनची घाणेरडी कॉफी. हॉस्पिटलच्या कॅंटीनमध्ये याहून वेगळं काय मिळणार? त्यात परत सर्वत्र हाच विषय चालू. मृत्यू. सर्वत्र! “पहाटेपर्यंत बघू, नाहीतर घरी घेऊन जाऊ. जायचाच जीव इथं काय आणि तिथं काय...” कुठल्यातरी पेशंटच्या मुलाने की नातवाने एका आयुष्याचा निर्णय घेतला होता.

तिनं उठून तो प्लास्टिकचा कप डस्टबिनमध्ये फेकला. एक एक पाऊल ओढत ती परत आयसीयुच्या दारात येऊन थांबली. आयसीयुच्या भल्यामोठ्या दारासमोर यावेळेला अजिबात गर्दी नव्हती. मघाशी चालू असलेला कलकलाट आता पूर्ण थांबला होता. रात्रीचे साडेअकरा वाजून गेले होते. तिथंच ठेवलेल्या एका खुर्चीवर ती बसली. मोबाईल वाजायला लागला. नंबर पाहून तिनं कट केला, परत वाजायला लागला. नाईलाजाने तिनं कॉल घेतला.

“घरी ये. ताबडतोब” पलिकडे आईचा दरडावल्यासारखा आवाज.

“आई, मी हॉस्पीटलमध्ये आहे. येणं शक्य नाही” ती होईल तितक्या शांत आवाजात म्हणाली.

“काय गरज आहे गं तुला? लाजबिज विकून खाल्लीस का? त्या कार्ट्याला घेऊन सारखी हॉस्पिटलात जातेस. लागतो कोण तो तुझा?” हे अपेक्षितच होतं.

“आई, मी फोन ठेवतेय. आयसीयुच्या समोर आहे, जास्त बोलता येणार नाही”

“जास्त बोलायला तोंड शिल्लकच कुठं ठेवलंयस? दारूडा, गंजाडा कसला भणंग माणूस तो...त्याच्यासाठी तू पदरमोड खर्च करणार? यासाठी शिकवलं तुला? कुणाच्या जीवावर एवढ्या उड्या मारतेस? कशासाठी कमावतेस? तुला आई नको वडील नको. त्याच्या जीवावर उधळायला... कार्टे रांडे. लफडंच करायचं होतंस तर जरा चांगल्या घरातला पोरगा तर बघायचा, या असल्या भिकार्‍यासोबत तुझे धंदे...” आईचं बोलणं असह्य झाल्यासरशी तिनं फोन कट न करता तसाच पर्समध्ये ठेवून दिला. बोलत बसेनात का..

हातात असलेल्या पर्समधून पाण्याची बाटली काढून ती घटाघटा पाणी प्यायली. दुपारपासून पोटात अन्नाचा कण नव्हता. कॉलेजातली लेक्चर्स संपवून ती घरी आली तेव्हा अमर बेशुद्ध पडलेला होता.  लगेच ऍंब्युलन्सला फोन करून त्याला इथे आणेपर्यंत तास गेला. आल्यापासून डॉक्टरांनी हे इंजेक्शन, त्या गॊळ्या म्हणत नाचवत ठेवलं होतंच. एरवी “नॉर्मल दिसतोय आज” म्हणणारे डॉक्टर मात्र यावेळी गंभीर वाटत होते. “पहाटेपर्यंत पाहू. कठीण आहे” आरती एकदा म्हणून गेली. नर्स असलेली आरती आता तिची मैत्रीणच झाली होती. अमरची हॉस्पीटलायझेशन्सच इतकी.

आयसीयुच्या दारामध्ये थांबण्यासारखं काहीच काम नव्हतं. डोळ्यांवर पेंग आली होती. आतल्या पेशंट्सना काय आणि डॉक्टर्सना काय दिवस-रात्र सारखेच. अमर अजून बेशुद्धीतच होता. त्याला वाचवण्यासाठी आटोकाट प्रयत्न चालू होते... “अमर, प्लीज! नको रे असं करत जाऊ” ती तोंडातल्या तोंडात पुटपुटली.

अचानक तिला जाणवलं. इत्क्या सगळ्या खुर्च्या रिकाम्या असताना कुणीतरी तिच्या अगदी बाजूला खेटून बसलंय. तिनं मान वळवून पाहिलं. तिशीचा असेल तर फारफारतर. पिंगट सरळ केस, दाढीची किंचित खुरटं वाढलेली. धारदार नाक आणि पाणीदार डोळे. हॉस्पिटलच्या त्या सगळ्या कोरड्या रूक्ष आणि भयंकर वातावरणाशी फटकून असलेलं त्याच्या चेहर्‍यवरचं स्मित.

“ही लास्ट वेळ. यापुढं तो असलं काहीही करणार नाही” तो सहजपणे म्हणाला. त्याचा आवाज तिला फार ओळखीचा वाटला, पण याआधी कधी ऐकला होता ते आठवेना.

“एक्स्युज मी,” ती किंचित वैतागली. “तुम्ही कोण?”

तो परत गालात हसला. “मी कोण? या प्रश्नाचं उत्तर फार कठीण आहे...”

ती त्याच्यापासून लांब सरकली. रात्रीच्या इतक्या उशीरादेखील तो नुकताच अंघोळ करून आल्याइतका ताजातवाना दिसत होता. त्या पांढरट फिकुळ ट्युबलाईटमध्ये त्याचे ओलसर केस अजूनच चमकत होते. तो परत म्हणाला. “डोण्ट वरी. ही आजची त्याची शेवटली हॉस्पिटलभेट. यापुढं नाही”

“तुम्हाला कसं माहित?” तिनं अविश्वासानं विचारलं.

“मला बरंच माहित आहे. इफ यु डोंट माईण्ड, आपण जरा  कॉफी घेऊ या का? रात्रभर तुम्हाला इथं जागायचं आहे, मला माझी ड्युटी करायची आहे... कॉफी घेऊन थोडे फ्रेश होऊ!”

“नको! नर्स बाहेर येऊन मध्येच औषधं आणायला सांगतात... तसंही मला भूक नाहिये” परत मोबाईल वाजायला लागला होता. तिनं पर्समधून काढून पाहिला तर घरचा नंबर. आता याक्षणी तिला आई, बाबा, आणि दादा यापैकी कुणाहीकडून काहीही ऐकून घ्यायचं नव्हतं. तिनं फोन कट केला. आता फोन घेतला नाही तर पुढचा फोन सतत येत राहणार.. तिनं फोन सायलेंटवर टाकला.

“प्लीज, एक कप कॉफी. ही रात्र फार मोठी आहे. संपता संपणार नाही, आणि तुमचा पेशंट आता या क्षणाला स्टेबल आहे. बीलीव्ह मी”

“तुम्ही आहात तरी कोण?” तिनं जरा जास्तच वैतागून विचारलं.

“तेच तर सांगायचंय, प्लीज जरा बाहेर जाऊ या का?” त्यानं डोळे तिच्या डोळ्यांत मिसळत म्हटलं. क्षणभर तिला वाटलं ती स्वत:च्याच डोळ्यांत खोलवर उतरत चालली आहे.

हॉस्पिटलच्या कॅंटीनकडे जायला ती उजवीकडे वळत होती, त्यानं तिचा दंड धरला. “तिकडे फार भयाण कॉफी आहे, इकडे चल” दोघं चालत हॉस्पिटलच्या गेटबाहेर आले. पार्किंगच्या जवळच एक टपरीवाला इतक्या रात्री स्टोवला वारा घालत उभा होता. “काय पाहिजे ताई?” त्यानं विचारलं. तिनं “दोन कॉफी” सांगितल्यावर तो जरा गडबडला.

“काफी नाय, चा तयार आहे.” तो म्हणाला. तिनं नको म्हणून मान हलवली आणि परत चालत गेटमधून आत आली. तेव्हा जाणवलं, तोही तिच्याच बाजूनं चालतोय.

“तुमचं नाव काय म्हणालात?” तिनं अचानक विचारलं.

“मला नाव नाही.” तो चालताना थांबत म्हणाला. “ऐक, दोन मिनिटं इथंच थांब, मी काय सांगतोय ते नीट ऐक” त्यानं तिचे दोन्ही खांदे धरले. “मी एक फार वाईट निरोप घेऊन आलोय. मृत्यूचा निरोप”

तिनं त्याचे हात झिडकारले. “काय बोलताय? कोण आहात तुम्ही? हे बघा, मी फार टेन्शनमध्ये आहे, माझ्यासोबत मला कसलीही मस्करी नकोय” ती ओरडली. अंधार्‍या पार्किंगमध्ये तिचा आवाज घुमला. “प्लीज माझा पाठलाग सोडा, नाहीतर मी सीक्युरीटीला बोलवेन” तो पुढं काहीतरी बोलण्याच्या प्रयत्नांमध्ये असतानाच ती तरातरा चालायला लागली. जिना चढून परत आयसीयुजवळ आली, तेव्हा तिथं बाहेर कुणीही नव्हतं. दोन तीन मंद प्रकाशामधले दिवे तेवढे लुकलुकत होते. तिनं दरवाज्यावर टकटक केली. एका नर्सनं दरवाजा उघडला. “अय्या! तुम्ही गेला नाहीत का?” तिला पाहिल्यावर आश्चर्यानं म्हणाली.

“अमर कसा आहे?”

“आता स्टेबल आहे. अजून शुद्धीवर आला नाही. पण अजून एक इंजेक्शन द्यायचं आहे. तुम्ही उद्या सकाळी आलात तरी चालेल. तसा काही प्रॉब्लेम नाही. चिंता करू नका.” नर्स म्हणाली.

ती रात्रभर याच खुर्चीत बसून जागणार आहे हे त्या नर्सलाही खरंतर माहित होतं. “यंदा जरा जास्तच केलं ना त्यांनी?” नर्स गप्पा मारायला लागली. “तुम्ही कंट्रोल का करत नाही? व्यसनमुक्ती केंद्रात वगैरे...”

काहीही उत्तर द्यायचं तिच्यामध्ये त्राणच नव्हतं. तरीही ती उगाच हसून म्हणाली. “गेले चार वर्षं किती प्रयत्न केलेत? तुमच्या डॉक्टरांनाच विचारा. पुण्याला नेलं, बंगळूरला नेलं. माझा विश्वास नसतानापण कुठल्या बाबांकडे नेलं. तरी याचं असंच.”

“तुमच्या सहनशक्तीची कमाल म्हणायची. हे आधीपासून असे आहेत की..” नर्सला आता विषय जरा पर्सनल बाबींकडे न्यायचा असणार हे तिच्या ध्यानांत आलं. पण आता तिला नकोसं झालं होतं. “मी आलेच हं” म्हणत तिनं आयसीयुचा दरवाजा लोटला.

हॉस्पिटलच्या त्या बकाल बाथरूममध्ये ती चेहर्‍यावर सपासप पाणी मारून घेत होती. झोप आली होती, भूक लगली होती, याहून जास्त अमरचं टेन्शन होतं. एव्हाना तो शुद्धीत यायला हवा होता. दोन तीन दिवसांनी डिस्चार्ज. मग आठेक दिवस घरातच सेवा. ते झालं की मग थोडे दिवस तो सरळ असायचा, मग हळूहळू एखाद दिवस, एकच दम, अजून एखाद दिवस आणि अजून एकच दम. मग एखाद दिवस उजाडायचाच नाही. नशाच त्याचं दिवसरात्र बनून जायची. अशाच नशेमध्ये मग कधीतरी अति व्हायचं, आणी मग सुरू व्हायचा हा असला जीवनमृत्यूचा संघर्ष.

“माझी आठवण काढलीस?” मघासचा परिचित आवाज आला.चेहर्‍यावर पाणी मारताना अचानक ती थबकली. परत एकदा तो तिच्या बाजूला उभा होता.

“हे लेडीज वॉशरूम आहे. इथं आत कसे आलात?”

“मला कुठेही यायलाजायला बंदी नाही.” त्यानं तिचा हात धरून मनगटावरचं घड्याळ पाहिलं. “११:५५ झालेत. पाचेक मिनिटांत आजचा दिवस संपेल.”

“तुम्ही माझ्या मागोमाग का फिरताय?” यावेळी तिच्या आवाजात मघासची जरब नव्हती. भिती मात्र प्रचंड होती.

“सांगितलं ना, ड्युटी आहे. मी निरोप घेऊन आलोय”

“कुणाचा?”

“मरणाचा”

“चेष्टा करताय?”

“समोरच्या आरश्यात बघ.” तो परत एकदा तिच्या डोळ्यांत हरवत म्हणाला. तिनं मान वळवून बेसिनवरच्या आरश्याकडे पाहिलं. प्रतिबिंबामध्ये तीच एकटी भकास नजरेनं तिच्याकडे पाहताना दिसली. तिनं लगेच मान वळवून बाजूला पाहिलं. अवघ्या काही श्वासांच्या अंतरावर तो उभा होता. पण आरश्यात मात्र दिसत नव्हता.

“तू भूत आहेस?” ती तोंडातच पुटपुटली.

“नाही. मी भविष्य आहे. मी मृत्यू आहे” तो पुन्हा एकदा त्या आश्वासक आवाजानं तिला म्हणाला. ती दोघं एका दाट जंगलात उभे होते. दूरवर चांदण्या चमकत होत्या, अमावस्येची रात्र असल्यासारखी काळी काळी रात्र.. थंड गार वार्‍यानं तिला शिरशिरी भरली.

एक मन म्हणत होतं ही सर्व भास आहेत. दुसर्‍या मनाला मात्र, हे सारं पटत होतं. किंबहुना याच क्षणांची आपण इतके दिवस वाट बघत होतोच की. बाजूला असलेलं झाड पानांची सळसळ करत तिला समजावण्याचा क्षीण प्रयत्न करत होतं.  

“हे काय घडतंय?”

“तेच सांगतोय! प्लीज समजून घे.”

“आय डोंट बीलीव्ह यु.”

“विश्वास ठेवला नाहीस तरी चालेल. पण लक्षात घे. सर्व काही आधीपासून ठरलेलं आहे. त्यात काहीही बदल होऊ शकत नाही.”

बाथरूममध्ये रात्रपाळीची एक आया आतमध्ये फिनाईलची बादली घेऊन आली. एकट्याच उभ्या असलेल्या तिच्याकडे बघून ओळखीचं हसू हसली. “साह्येब ऍडमिट आहेत का?” तिनं नजर भोवताली फिरवली. तो अजूनही तिच्यासमोर उभा होता. तसाच!

ती काहीच बोलली नाही. आयाला बाजूला असलेला हा दिसत कसा नाही, वगैरे प्रश्न यावेळी तिच्या मनात आले नाहीत. मघाशी अचानक भरलेली शिरशीरी आता अंगभर पसरली होती. पर्स उचलून ती बाथरूमबाहेर पडली.

हॉस्पिटलच्या कॅंटीनमध्ये सर्व दिवे मालवलेले होते, पण कॉरीडॉरमधल्या दिव्याचा उजेड एका टेबलवर पडला होता. तिनं व्हेंडींग मशिनमधून एक चिप्सचं पॅकेट आणि दोन कॉफी घेतल्या. तोपर्यंत तो तिच्या टेबलजवळ येऊन बसला होता. “शांतपणे ऐकून घे. मी तुला स्वत:हून काहीही सांगू शकत नाही. पण तू विचारलेल्या प्रश्नांचं खरंखुरं उत्तर मात्र मी देऊ शकतो.”

“तुझं नाव काय?” तिनं विचारलं.

“तू देशील ते, मला माझं नाव नाही.”

“कधी?” उत्तर नको असलेला प्रश्न तिनं अखेर विचारला.

“उद्या पहाटेनंतर. एक्झाक्ट वेळ अर्थात ठरलेली आहे पण ती मात्र मी सांगणार नाही….” त्याचा मघासचा मिश्किलपणा आता गायब झाला होता. तिच्या मनांतला गंभीरपणा त्याच्या डोळ्यांत तरळला होता.

“मग मला आताच का सांगतोस?”

“कारण ती माझ्या कामाची पद्धत आहे...”

“वेल, यु आर रॉंग. डॉक्टर म्हणालेत की अमरला काहीही होणार नाही. यावेळी सीरीयस आहे, पण तरीही ही विल बी ओके” बोलता बोलता तिचा आवाज भरून आला.

“येस्स, ही विल बी ओके. मी मघाशीच म्हटलं ना...”  तिनं कॉफीचा एक घोट घेतला.

“मला वाटलेलं यमराज रेड्यावर येऊन प्राण नेतात” ती म्हणाली.

“तुला हवं तर मी तसा कॉस्ट्युम घालून येईन. मी कुठलंही रूप घेऊ शकतो. पण शक्यतो मी ब्लेंड व्हायचा प्रयत्न करतो. त्यामुळे लोकांमधला हिस्टेरीकपणा जरा कमी होतो. अन्यथा, लोकं इतकी आरडाओरड करतत की काम करणं मुश्किल होतं. बघ ना, आता मी टिपिकल हॉरर फिल्म्समध्ये दाखवतात तसा काळा ड्रेस, काळा घूंघट वगैरे घेऊन आलो असतो तर माझ्याशी एक वाक्य तरी बोलली असतीस का? किंचाळत गावभर सुटली असतीस..”

“आय स्टील डोण्ट बीलीव्ह दिस... कदाचित अमरची नशा मी केलीय, आय ऍम हॅल्युसिनेटींग.”

“तुला हवं असेल तर आपण अख्खी रात्र माझ्या सच्चेपणावर चर्चा करण्यात घालवू. त्यातून हाती काहीच लागणार नाही, पण जर तू एका क्षणासाठी जरी माझ्यावर विश्वास ठेवलास तर तुझ्या लक्षात येईल की... ही रात्र अखेरची रात्र आहे.”

“मी का विश्वास ठेवू? तो फक्त अट्ठावीस वर्षाचा आहे. हे त्याच्या मृत्यूचं वय तरी आहे का”

“मृत्यूला कधीच वय नसतं, असतो तो फक्त श्वासांचा हिशोब. आणि हा हिशोब मी ठरवत नाही”

“मग तू करतोस काय? प्राण काढून घेतोस?”

“तेही नाही. मी फक्त वाटाड्या आहे, या जगामधून त्या जगामध्ये नेणारा”

“तू आता या क्षणी माझ्याजवळ आहेस. म्हणजे जगात इतरत्र कुणाचेच मृत्यु होतच नाहीयेत?”

“मी संपूर्ण इथं नाहीये, मी अनेक रूपं घेऊ शकतो, माझ्या अंशाचा एक भाग आता तुझ्याजवळ आहे.. मागे जेव्हा आपण भेटलो तेव्हा…” हे वाक्य त्यानं अर्धवट टाकलं. त्यानं चिप्सचं पाकिट फोडून काही चिप्स तोंडात टाकले. “मी आज तुझ्यापर्यंत आलोय, तसाच मी या क्षणाला अमरजवळ आहे. दुनियेच्या लाखोकरोडो लोकांपाशी आहे. माझं काम कधीच थांबत नाही.......प्रकाशाचा एक किरण अख्खी दुनिया व्यापू शकतो. तसाच मीही.”

“त्याला प्लीज वाचव. प्लीज” अखेर तिचा संयम संपला. डोळ्यांतून पाणी धरण फुटलेल्या बांधासारखं वाहायला लागलं. ती रडत असताना तो शांतपणे तिच्यासमोर बसून राहिला. “प्लीज, मी विनंती करते.”

“तुला या प्रश्नाचं उत्तर माहित आहे. मी कुणालाही वाचवू शकत नाही.”

“मग आत्ताच का आलास मला सांगायला? मी त्याच्याशिवाय जगू शकणार नाही...मलाही त्याच्यासोबत घेऊन जा.” ती कसंबसं म्हणाली.

“या वाक्याला काहीच अर्थ नाहीये. कुणी जगायचं आणि कुणी नाही याचे नियम फार आधी ठरलेत.” तो किंचित पुढं झुकत म्हणाला. “ऐक, माझं ऐक! आजवरचे माझे सारे नियम मोडून मी तुला काहीतरी सांगतोय. आयसीयुकडे परत जा. तुझी तिथं गरज आहे. आता या क्षणाला. त्याचा हात हातात घे. त्याला सांग- जे तुझ्या मनात आहे ते. त्याच्या मनामधला सगळा पश्चात्ताप निघून जाऊ दे, नात्यामध्ये खूप काही गुंतलंय, शक्य असतील तितके धागेदोरे उसव.”

तिनं मान वर करून त्याच्याकडे पाहिलं. “तुला नक्की काय काय माहित आहे?”

“सगळंच. जा. ताबडतोब” त्याच्या या शब्दांनिशी ती तडक उठली, जिना जवळ जवळ धावतच चढली. आयसीयुच्या दारापर्यंत येईपर्यंत तिला तिथला गोंधळ जाणवला. डॉक्टर आणि असिस्टंट डॉक्टर आलेले होते. दोन तीन नर्स उभ्या होत्या. डॉक्टर दबक्या आवाजात काहीतरी सांगत होते. ती आलेली पाहतच म्हणाले, “अरे. तुम्हा आहात होय़. मला वाटलं आज घरी गेलात.” त्यांच्या आवाजामध्ये एरवी असणारा निवांतपणा आता नव्हता. “पेशंट सीरीयस झालाय.” शक्य होइल तितक्या शांतपणं डॉक्टर म्हणाले तरी  तिला अचानक त्यामागचं गांभीर्य जाणवलंच. नकळत तिनं मनगटावरचं घड्याळ पाहिलं. रात्रीचा दीड वाजला होता. “उद्या पहाटेनंतर” त्याचे शब्द तिला आठवले.

“मी बघू का?” तिनं विचारलं. आपण भेटू का म्हटलं नाहीतर बघू का असं विचारल्याबद्दल तिनं मनातल्या मनात स्वत:लाच टोकलं.

डॉक्टरांची आपापसांत नजरानजर झाली. कधी नव्हे ते मोठे डॉक्टर पुढे आले आणि तिच्या खांद्यावर हात ठेवून म्हणाले. “जेमतेम अर्धा तास आहे. अर्थात, आम्ही आमचे प्रयत्न चालूच ठेवणार आहोत. पण यावेळी तो ट्रीटमेंटला हवा तसा रीस्पॉन्स देत नाहिये. सारखं तुमचं नाव घेतोय. तुम्ही आत बसा, पण आम्हाला आमचं कामही करू द्यात”

आयसीयुच्या एका कोपर्‍यामध्ये झोपलेला तो, आजूबाजूला नर्सेसची लगबग. तिनं बाजूला ठेवलेल्या मॉनिटरवर नजर टाकली. बीपी ७०. हार्ट रेट ३०. तो डोळे मिटून श्रांत पडून असलेला. तिच्या नजरेसमोरून त्याची कितीतरी रूपं येऊन गेली. हसणारा तो, तिच्यासाठी दुपारभर खपून केक बनवणारा तो, ती कॉलेजमधून यायच्या वेळी गेटपर्यंत येऊन तिची वाट बघणारा तो, रात्री अपरात्री ती भितीनं किंचाळत उठल्यावर तिला शांत करणारा तो. नशेमध्ये असताना ती घरात आहे की नाही याची फिकीरदेखील न बाळगत आपल्याच मस्तीमध्ये जगणारा तो. ती रक्ताच्या थारोळ्यामध्ये निपचित पडलेली अस्ताना तिला हलकेच कवेत उचलून घरी घेऊन येणारा तो.

.. आणि हे तर नेहमीचंच रूप. हॉस्पीटलच्या बेडवर बेशुद्ध असलेला तो.

ती त्याच्या बाजूला एका स्टूलावर बसली. नर्सनं येऊन सलाईनमध्ये कसलंसं इंजेक्शन दिलं. “डॉक्टर आहेतच. ते लक्ष ठेवून आहेत” नर्स म्हणाली. तिनं त्याचा डावा हात धरला. हा त्याचा कामाचा हात. डावखुरी लोकं आपल्याला आधीपासूनच आवडायची, की अमर आयुष्यात आल्यानंतर आवडायला लागली, ते तिला आताही माहित नव्हतं. तिनं त्याचा हात किंचित उचलला. तो काहीतरी पुटपुटला. “काय अमर?” तिनं विचारलं. त्याचं उत्तरही पुटपुटण्यातच होतं. तिनं आपले कान त्याच्या ओठांजवळ नेले. तो तिचंच नाव पुटपुटत होता. गेल्या काही महिन्यांत त्यानं तिचं नाव घेणंच सोडलं होतं. मागे हॉस्पिटलमधून घरी गेल्यावर तिचे आईबाबा आले होते, तिला घरी न्यायला. तिनं येणार नाही असं स्पष्ट सांगितल्यावर त्यांनी बरच तमाशा केला. सगळा तमाशा त्यानं आतल्या खोलीत बसून ऐकला. ते लोकं निघून गेल्यावर तो तिला म्हणाला. “माझ्यापायी तुझं नुकसान नको. मीच जाऊन मरतो कुठंतरी” एरवी त्याच्या कुठल्याही शब्दाला उत्तर न देणार्‍या तिनं यावेळी मात्र, त्याच्या कानाखाली वाजवली होती. “तुला जगवण्यासाठी मी इतकं करतेय, तरी तुला हेच शब्द सुचताहेत?” ती नंतर म्हणाली. “आईबाबांपेक्षा तू जास्त मोलाचा आहेस, माझ्यासाठी. त्यांनी दिलेलं नाव सोडता माझ्याजवळ आता त्यांचं काहीही नाही”

त्या क्षणापासून त्यानं तिचं नाव कधीही घेतलं नाही. आतापर्यंत.

“अमर, मी इथंच आहे, बघ!” ती स्वत::चे ओठ त्याच्या कानापर्यंत नेऊन म्हणाली. पण तो अजून त्याच्याच विश्वामध्ये होता. “मला सोडून जाऊ नकोस” तो म्हणाला. तिला भडभडून रडू आलं. कसंबसं तिनं ते आवरलं. “मी कुठंही जात नाहीये”

सोडून तर तू चालला आहेस- ती स्वत:शीच म्हणाली. तिनं त्याचा हात घट्ट दाबून धरला. ओठ हलकेच त्याच्या कपाळा्जवळ नेले आणि टेकवले. पुन्हापुन्हा. इतक्या वर्षांत आपली शारीरिक जवळीक इतकीच. त्याला अगदी पहिल्यांदा ती स्वत:च्या खोलीवर घेऊन आली, तेव्हपासून ते आतापर्यंत.

नर्सनं सांगितलं नाही तरी तिला समजलं. इथं जास्त वेळ थांबू नका, ती पर्स उचलून परत बाहेर येऊन बसली. डॉक्टरांची अगम्य धावपळ चालूच होती. खुर्चीवरच हातात डोकं खुपसून ती शांत बसून राहिली. “मला सोडून जाऊ नकोस” म्हणालाय अमर. इतक्या वर्शात, इतक्या दिवसांत पहिल्यांदा कधीतरी... असं काहीतरी म्हणालाय.

खांद्यावर तो चितपरिचीत स्पर्श परत जाणवला. “प्लीज त्याला वाचव.” डोकं वर न करताच ती म्हणाली.

“ते माझ्या हातात आहे का?” त्याचा आवाज आला.

“प्लीज, त्याच्याऐवजी...”

“असली कुठलीही एक्सेंज ऑफर नसते. ज्याचा हिशोब ज्यानं त्यानं पूर्ण करायचा.” तिनं मान वर करून त्याच्याकडे पाहिलं.

“मी एकटीच बडबडतेय ना? आजूबाजूच्या नर्सेस माझ्याकडे विचित्र नजरेनं बघत असतील”
“नाही, तू अजूनही मघासारखीच हातात डोकं खुपसून बसलीयेस. त्यांच्या दृष्टीनं”

“मग हे सर्व माझ्या मनाचे खेळ आहेत. काल्पनिक?”

“मनाचे खेळ आहेत. पण काल्पनिक नक्कीच नाहीत. माझ्याहून दुसरं उत्त्कट सत्य काय असू शकेल?”

तिच्या मनामध्ये लहानपणी कधीतरी ऐकलेली कहाणी उभी राहिली.

“तू एकदा सावित्रीच्या विनंतीवरून तिच्या पतीचे प्राण वाचवले होतेस ना?”

“ती दंतकथा आहे, हे तुलाही माहित आहे. तुझा या गोष्टींवर विश्वासच नाही.”

“म्हणजे असं कधीच घडलं नाहिये, की तू कुणाचाही जीव वाचवू शकला आहेस...”

“यु नो, जेव्हा कधी मी माझं काम करायला जातो तेव्हा ह्मखास मला ही सावित्रीचं उदाहरण दिलं जातं... सुरूवातीला मी वैतागायचो, मग संतापायचो, आता फक्त हसू येतं. तीच कथा...प्रत्येक वेळी. सपोझेडली यमराजांनी तिच्या नवर्‍याचे प्राण तिनं यमराजाला शब्दांत अडकवून परत घेतले. आता हे यमराज म्हणजे खरंतर मृत्यू नाही. मृत्यू कुठल्याच धर्माचा नसतो. पण यमराज म्हणजे धर्माचे नियम बनवणारे देव! लीगल एक्स्पर्ट!! आणि एखाद्या लीगल एक्स्पर्टला शब्दांत अडकवणं इतकं सोपं असतं का?”

“पण मग सत्यवानाचे प्राण वाचले कसे?”

“कारण त्याच्या श्वासांचा हिशोब अजून शिल्लक होता, सावित्रीने वरदान मागितलं नसतं तरी तो जगला असता. त्याक्षणी त्याचे प्राण वाचले, कायमचे नाही. कधीनाकधी प्रत्येक घड्याळ बंद पडतंच. आणि तसंही, सावित्रीचं उदाहरण देताना हे लक्षात ठेव की, नात्याने अमर तुझा नवरा नाही”

“नातं असण्यासाठी त्यानं आणि मी नवरा बायको असणं गरजेचंच आहे का? त्याव्यतिरीक्त काहीच नातं असू शकत नाही”

“असतं ना. एक नवरा आणि बायको. एक पुरूष आणि एक स्त्री यांच्यामध्ये नातं असू शकतं. असतं. पण तसंही काही नाहिये ना... आय नो एवरीथिंग. मला प्रत्येक गोष्ट माहित आहे..”

“नाही.. तुला प्रत्येक घटना माहित आहे. त्या घटनांच्यादरम्यान काय घडलंय. माझ्या किंवा त्याच्या मनात हे माहित नाही... त्याच्या मनात काय आहे ते तर मला अजूनही माहित नाही. का असं करतो.. का असं वागतो..” बोलता बोलता ती थांबली.

“बोल!” तो हलकेच तिच्या खूप जवळ येत म्हणाला. “बोलत रहा. कदाचित तुझ्या या बोलण्यामधूनच तुला काही प्रश्नांची उत्तरं सापडतील.”

“तुला माहित आहे ना?” तिनं त्याला विचारलं.

“माहित!! मी त्याही वेळी तुझ्या आजूबाजूलाच होतो. तुझा हिशोब त्यावेळी शिल्लक होता.”

“म्हणून इतक्या मरणप्राय वेदना होऊनही तू मला घेऊन गेला नाहीस…”

भरून आलेले डोळे तिनं पुन्हा एकदा पुसले. “तुला माहित असेल तरी सांगते… नुकतीच बारावीची परीक्षा झाली होती, मी मैत्रीणीकडे गेले होते, परत येताना खूप उशीर झाला. मैत्रीणीचे बाबा म्हणाले मी सोडतो, म्हटलं कशाला स्कूटी घेऊन जाईन. फार नाही, रात्रीचे दहा साडेदहा वाजले असावेत. मैत्रीणीच्या घराबाहेर पडले आणि एकाकी सुनसान रस्त्यावर वाटलं कुणीतरी आपला पाठलाग करतंय. भितीनं अचानक ठरवलं की नेहमीच्या रस्त्यानं न जाता वेगळ्या रस्त्यानं जाईन.. आणि मग.. मग...” बोलताना ती अचानक थांबली. त्या आठवणीनंही तिच्या अंगावर शहारा आला. “एके दिवशी मी घर सोडलं.. आईवडलांना सोडलं. मग गावात कुणी मला भाड्यानं खोली द्यायला तयार नव्हतं. अमरची ही खोली इतकंच माझं घर. एके दिवशी सगळं सामान घेऊन इथं रहायला आले. मी आणि अमर.. आम्ही लिव्ह इन पार्टनर नाही.. नवरा बायको नाही. त्याचं माझ्यावर प्रेमसुद्धा नाही. त्यानं माझ्या अंगाला आजवर एकदाच हात लावलाय... मला उचलून घेतलं होतं तेव्हा. मी पूर्ण बेशुद्ध होते, नागडी होते. कारण त्या रात्री त्या आडरस्त्याने जाताना सहासात जण माझ्या अंगावर आले. आय वॉज रेप्ड. गॅंगरेप्ड. कितीक तास त्यांचा तो खेळ रस्त्यावरच चालू होता. जेव्हा त्यांचे विकृतीचे तमाशे संपले तेव्हा, मला तसंच टाकून निघून गेले.” अचानक तिचा आवाज चढला. “हरामखोरा! त्यावेळी आला नाहीस! शरीराच्या प्रत्येक पेशीमधून मरण यावं अशी विनंती होत असताना आला नाहीस. त्यावेळी माझ्या मदतीला केवळ अमर आला. अख्ख्या गावानं त्याला वाळीत टाकलं होतं. गर्दुला होता, वाईट होता पण तरीही, माझ्या किंकाळ्या ऐकून तो आला. मला घेऊन त्याच्या खोलीवर गेला. वाहत असलेलं रक्त पुसलं. जखमा पुसल्या आणि मग मला घेऊन डॉक्टरकडे गेला. तिथं माझे आईवडील येईपर्यंत थांबून राहिला. त्या रात्री का आला नाहीस रे? आणि त्या श्वासांच्या बुलशीट मला वारंवार ऐकवू नकोस. आय डोंट केअर. माझ्यादृष्टीने मी त्याच दिवशी मेले होते… पण अमरनं मला जगवलं होतं. आईवडीलांनी पोलिस केस केली नाही. किंबहुना या बलात्काराची हकीकत तो डॉक्टर आणि अमर सोडल्यास कुणालाही माहित नाही.” ती अचानक थांबली, आणि मग आवंढा गिळत म्हणाली. “चूक! त्या लोकांना माहित आहे की. ज्यांनी माझ्यासोबत…. तू माझ्या प्रत्येक प्रश्नाचं खरंखुरं उत्तर देणार आहेस ना? मग या प्रश्नाचं उत्तर दे… त्यांना काय सजा मिळणारे? इथले कायदे, इथली मूल्यं या सगळ्यातून ते वाचलेत…”

“त्यांना काय सजा मिळणार हे तू ठरवशील. लवकरच. कारण, त्यांनी गुन्हा तुझा केलाय” तो शांतपणे म्हणाला.

“आणि अमर? तो कसली सजा भोगतोय? का?”

“या प्रश्नांची उत्तरं तुला मी देऊ शकतो पण तो हक्क अमरचा आहे.”

ती उठून परत एकदा आयसीयुमध्ये आली. “आता ठीक आहेत. बोलतायत” नर्स तिला पाहताच म्हणाली. तिनं घड्याळात पाहिलं. चार वाजून गेले होते. ती अमरच्या बेडजवळ आली. तो शांत डोळे मिटून तसाच पडून होता. तिनं त्याच्या कपाळावर हात ठेवला. तिच्या त्या स्पर्शासरशी त्यानं डोळे उघडले.

“अमर!” ती म्हणाली. “बरं वाटतंय का तुला?”

“आय अ‍ॅम सॉरी” तो थकल्या आवाजात म्हणाला. “रीअली सॉरी”

काही न बोलता तिनं हलकेच तिच्या केसांमधून हात फिरवला.

“यापुढं नाही. कधीच नाही” तो परत म्हणाला. “दरवेळी स्वत:ला हे प्रॉमिस करतो आणि मग… पण यापुढे कधीच मला कसलीच नशा नकोय.”

“इट्स ओके. आपण दोघं सोबत लढणार आहोत!” हे बोलताना प्रचंड कष्टानं आवरलेलं पाणी मात्र तिच्या डोळ्यामधून बाहेर आलं. त्यानं डावा हात किंचित पुढे करून ते पाणी पुसलं.

“माझ्यासारख्या वाया गेलेल्या माणसासोबत का आयुष्याचं मातेरं करतेस? कितीकवेळा तुला सांगितलंय, मला सोडून जा.”

“आणि मी दर वेळी तुला हेच सांगितलंय की मी जाणार नाहिये. कूठेच. तुला सोडून. कधीच.” ती तिच्या गालावरून फिरणारा त्याचा हात हलकेच धरत म्हणाली. “आय लव्ह यु, अमर. आजवर तुला मी हे कधीच सांगितलं  नाही, पण आज सांगतेय. प्लीज. मला सोडून जाऊ नकोस. इथंच थांब. माझ्यासाठी… त्या रात्री मला नरकामधून तू परत घेऊन आलास… माझ्यासाठी तू माझं सर्व काही आहेस. प्लीज मला सोडून जाऊ नकोस” ती पुन्हा म्हणाली.

“नाही जाणार. आय प्रॉमिस. आजवर तुला जे वचन कधीच दिलं नाही ते आज देतोय. आय प्रॉमिस. आजपासून नशा करणार नाही. आजपासून तुला सोडून कुठंही जाणार नाही. आजपासून माझ्या या नवीन आयुष्याचा पहिला दिवस आहे. आज उगवणारा सूर्य माझ्यासाठी पूर्ण नवीन असेल. यापुढे तू अमरला कधीही हॉस्पिटलमध्ये घेऊन येणार नाहीस. मी माझं अख्खं आयुष्य तुझ्यासाठी बदलेन. बीकॉज आय लव्ह यु! आय लव्ह यु सो मच!!” गेल्या दहा वर्षामध्ये पहिल्यांदा त्याच्या तोंडून हे शब्द आज तिनं ऐकले होते. पुढं झुकून तिनं त्याच्या कपाळावर स्वत:चे ओठ टेकवले. “मी तुझ्यासाठी कुणाहीसोबत लढायला तयार आहे! अगदी मृत्यूशीसुद्धा” ती हलकेच पुटपुटली. त्यानं शांतपणे डोळे मिटले. नर्स येऊन त्याला तपासून गेली. “औषधांमुळे झोप लागलीये” म्हणाली.

तरीदेखील ती त्याच्या उशाशी बसून राहिली. तासभर की दोन तास तिला माहित नाही. चारचे साडेचार झाले, साडेपाच झाले. हॉस्पिटलच्या बाहेर जग हळूहळू जागं होत राहिलं. ती बसल्या जागी अवघडली होती. पुन्हा एकदा नर्स येऊन तपासून गेली.

“तुम्ही फ्रेश होऊन या, अजून थोड्या वेळात जागे होतील. कदाचित त्यांना भूक लागलेली असेल. काहीतरी नाश्ता घेऊनच या” नर्सने सूचना केली.

ती आयसीयुच्या बाहेर आली. इतकावेळ स्वत:ला मृत्यू म्हणवणारा तो इसम मात्र आता तिला कुठंही अजिबात दिसत नव्हता. हॉस्पीटलच्या व्हेंडिंग मशिनमधली ती सिंथेटिक चवीची घाण कॉफी पिण्यापेक्षा तिनं बाहेर टपरीवरची कॉफी आणायचं ठरवलं. सोबत अमरच्या आवडीचा कोकोनट बिस्कीटचा पुडा.

खड्ड्यात गेला हा मृत्यू.

डॉक्टरांनी तिला मघाशीच सांगितलं होतं. अमर आता पूर्णपणे आऊट ऑफ डेंजर होता. दोन तीन दिवसांनी डिस्चार्जही मिळाला असता.

रात्री तिच्या मनावर साचलेलं मळभ आता पूर्ण दूर झालं होतं. अमर आणि ती. ती स्वत:शी हसली. भविष्याच्या कोवळ्या चाहूलीनं का होईना, पण तिच्या ओठांवर हसू आलं. त्याच्या त्या आश्वासक स्पर्शानं तिला दिलेलं वचन तो पूर्ण निभावेल याची तिला खात्री होती. ती चालत हॉस्पिटलच्या गेटबाहेर आली. दोन कप कॉफी आणि बिस्कीटाचा पुडा घेऊन परत वळाली.

तो गेटच्या बाजूला उभं राहून तिला बघत होता. “आजूबाजूला बघ” तो स्वत:शी पुटपुटला. तिचं लक्ष नव्हतंच. मरणाची घाई... वापरून वापरून गुळगुळीत झालेला शब्द. ती झराझर रस्ता क्रॉस करत आली, समोरून रात्रीची एस्टी येत होती. तिचं लक्ष नव्हतंच, आणि नेमकं ड्रायव्हरचंही लक्ष नव्हतं.

पण तरी ड्रायव्हरने ब्रेक मारले. तीन सेकंद उशीर झाला होताच. ब्रेक्सचा खस्सकन आवाज झाला, आणि पहाटे मॉर्निंग वॉकला निघालेले लोक जोरात ओरडले.  

तो कोलाहल ऐकू आला तेव्हा, त्यानं गप्प्कन डोळे मिटून घेतले. उद्या वर्तमानपत्रांमधून जरी ऑन द स्पॉट मृत्यू असं लिहून येणार असलं तरी त्याला माहित होतं, तिच्याजवळ अजून काही श्वास शिल्लक होते. त्यानं सावकाश डोळे उघडले. तिच्या डोळ्यांसारखेच पिंगट मधासारखे खोल डोहासारखे डोळे. एक चुकार अश्रू पापणीच्या कडेवर येऊन थांबलेला, त्यानं तो पुसला.

“फक्त एकदा विचारायचं होतंस, मी कुणासाठी आलोय...!!”

हिशोब संपत आला होता. त्याला पुढच्या तयारीला लागणं भाग होतं. रस्ता क्रॉस करत तिच्याजवळ आला. रक्ताच्या थारोळ्यात पडलेली ती. अजूबाजूला गर्दी जमायला लागली होती. समोरच्याच हॉस्पिटलमधलं कुणीतरी तिला ओळखलं होतं. कुणीतरी मदतीसाठी ओरडत होतं. किंचाळत होतं. तिच्या शरीराला कुणीतरी स्ट्रेचरवर ठेवत होतं. पण त्याच्यासाठी ती अजूनही रक्ताच्या थारोळ्यात तिथंच पडली होती. डोळे मिटून. त्यानं हलकेच उचलून तिला कवेत घेतलं... तिचा आणि त्याचा हा प्रवास संपला.

.. आता केवळ तिचा पुढचा प्रवास चालू झाला होता. तिच्या दृष्टीनं सगळ्याचंच अस्तित्व शून्य झालं होतं. अगदी त्याचंसुद्धा.

<<< 

(समाप्त) )

कथा आवडल्यास ही लिंक कृपया व्हॉट्सप आणि फेसबुकवर अवश्य शेअर करा. धन्यवाद.